100 lat Złotego i Banku Polskiego
Jednym z podstawowych znaków suwerenności oraz gospodarczej niezależności państwa jest posiadanie własnej waluty. Mieli tego świadomość twórcy naszej niepodległości przygotowujący konieczne reformy oraz plany gospodarczego zjednoczenia ziem polskich.

Złoty zastępuję markę
W styczniu 1924 r. Sejm uchwalił słynną reformę walutową, która pozwoliła przezwyciężyć katastrofę hiperinflacji i związany z nią chaos w gospodarce. W kwietniu 1924 r. w miejsce marki polskiej wprowadzono do obiegu złoty polski. Do tego celu powołano Bank Polski. Bohaterem tych trzech znaczących dla Państwa Polskiego jest wybitny polityk, ekonomista, ojciec złotego i współtwórca Banku Polskiego SA – Władysław Grabski. W ciągu niemal dwóch lat funkcjonowania rządu Grabskiego udało się ustabilizować walutę, zwalczyć hiperinflację i doprowadzić do uporządkowania bankowości.

W lutym 1919 r. zapowiedziano wprowadzenie złotego jako oficjalnej waluty obowiązującej na terenie Polski. Nazwa „złoty” w sensie jednostki obrachunkowej pojawiła się jeszcze w końcu XV wieku, a potem trwała i była używana nawet w czasach zaborów. Wybór tej właśnie nazwy waluty wynikał więc z wielowiekowej tradycji.
Ostatecznie nowa waluta pojawiła się w 1924 r., ale to rok 1919 uznaje się za związany z nadaniem jej oficjalnej nazwy. Dokonał się tym samym kolejny akt przywracania w pełni niepodległego państwa.

100 lat złotego
Mimo prób obniżenia jego rangi w okresie okupacji niemieckiej czy sowieckiej czy dewaluacji w czasach komunistycznych, złoty zachował swoją niezależność nierozerwalnie związaną z historią naszego państwa. Narodowy Bank Polski, mający wyłączne prawo emisji złotego, z dumą upamiętnia setną rocznicę jego ustanowienia przez wyjątkowe emisje złotych oraz srebrnych zestawów monet o nominałach 1, 2, 5, 10, 20, 50 groszy oraz 1, 2, 5 złotych.

Złoty w dalszym ciągu reprezentuje naszą niezależność gospodarczą oraz państwową suwerenność.
A zaczęło się w dniu 11 stycznia 1924 r., kiedy to sejm uchwalił ustawę o naprawie Skarbu Państwa i reformie walutowej.
20 stycznia ustanowiono statut Banku Polskiego i nadano mu wyłączne prawo emisji banknotów. Zgodnie z ówczesnymi wzorami, powstał bank centralny w formie prywatnej spółki akcyjnej, co miało zapewnić jego niezależność. Akcje Banku objęło 176 tys. akcjonariuszy. Skarb Państwa miał tylko 1 proc. akcji.

Bank rozpoczął działalność 28 kwietnia 1924 r. Dokonał wymiany marek polskich w relacji 1 800 000 marek za 1 złotego. Taki przelicznik sprawił, że Złoty był równy frankowi złotemu (czyli szwajcarskiemu). Początkowo dobra sytuacja w budżecie i bilansie płatniczym oraz zgromadzone rezerwy złota i dewiz dawały poczucie stabilizacji i zapewniały sukces reformy. Złoty pozostał walutą stabilną i silną do końca okresu międzywojennego.

Po wojnie w 1945 r. już jako bank państwowy pod nadzorem ministra skarbu, rozpoczął działalność Narodowy Bank Polski. NBP szybko skupił świetne kadry, w tym sztab pracowników Banku Polskiego. Ich fachowe umiejętności i doświadczenie były wielką siłą NBP przez wiele lat. Początkowo NBP przyjął zasady skopiowane ze statutu Banku Polskiego. Zakładano, że będzie on bankiem emisyjnym, nieangażującym się w bezpośrednie finansowanie przedsiębiorstw.

Jednak szybko gospodarka nakazowo-rozdzielcza zasadniczo zmieniła rolę NBP i pieniądza. Już na początku 1946 r. powierzono NBP kontrolę finansową i bezpośrednie finansowanie górnictwa, hutnictwa i przemysłu włókienniczego. Narodowy Bank Polski stopniowo stawał się monobankiem – monopolistą w dziedzinie nie tylko emisji pieniądza, ale także udzielania kredytu i gromadzenia oszczędności. Innymi słowy, stawał się kolosem, ale zależnym od zewnętrznych decyzji politycznych i administracyjnych.
To pociągnęło smutne konsekwencje dla złotego. Z solidnej waluty stał się wyłącznie walutą wewnętrzną, niewymienialną na inne waluty. Był też z trudem wymienialny na towary, bo nieodłączną cechą gospodarki centralnie planowanej były kolejki oraz braki na rynku. Nic więc dziwnego, że złotego wypierały dolar i inne waluty obce.

Dopiero koniec lat osiemdziesiątych zapoczątkował powrót złotego do świata prawdziwego pieniądza. Dzięki reformom udało się przywrócić złotemu zdolność pełnienia funkcji narodowego pieniądza, a Narodowemu Bankowi Polskiemu nadano rolę banku centralnego, odpowiedzialnego za wartość polskiego pieniądza.

W 1995 r. przeprowadzono denominację złotego, która przeszła do historii jako „skreślenie czterech zer”. Unormowanie sytuacji płatniczej pozwoliło wówczas zapoczątkować kształtowanie kursu złotego na rynku walutowym oraz zapewnić złotemu status waluty wymienialnej według standardu międzynarodowego.

Do istotnych zmian doszło po 1997 r. Nowa Konstytucja zapewniła mocną pozycję Narodowego Banku Polskiego w systemie instytucji publicznych i związała politykę pieniężną z nowym organem NBP – Radą Polityki Pieniężnej. Sprawowanie nadzoru nad bankami powierzono Komisji Nadzoru Bankowego, a jego realizację Generalnemu Inspektoratowi Nadzoru Bankowego, wydzielonemu w strukturze NBP. W ten sposób dbałość o złotego oraz czuwanie nad stabilnością systemu finansowego stały się głównymi celami działalności polskiego banku centralnego.

Po wielu latach Narodowy Bank Polski stał się bankiem centralnym opartym na najlepszych wzorach.
Polecamy także:
Share this content:
1 comment